Od 1 stycznia 2026 r. podatnicy rozliczający dochody z kryptowalut będą funkcjonować w nowym otoczeniu raportowym. Dyrektywa DAC8 nie zmienia stawek podatku, ale radykalnie zwiększa przejrzystość transakcji oraz ryzyko wykrycia niezgłoszonych zysków.
Podstawy opodatkowania kryptowalut w Polsce
Dochody z obrotu kryptowalutami w Polsce są co do zasady kwalifikowane do źródła kapitały pieniężne i rozliczane w zeznaniu PIT-38. Obejmuje to zarówno sprzedaż walut wirtualnych za „fiat”, jak i ich użycie do zapłaty za towary lub usługi. Stawka podatku wynosi 19% dochodu, a dochód oblicza się jako różnicę między przychodem a kosztami uzyskania.
Zarówno przychody, jak i koszty z kryptowalut tworzą odrębny koszyk rozliczeniowy. Nie łączy się ich z innymi dochodami kapitałowymi (np. sprzedaż akcji, udziałów). Nadwyżka kosztów nad przychodem nie jest klasyczną „stratą podatkową”, lecz kwotą przenoszoną do rozliczenia w kolejnym roku podatkowym – do momentu wygenerowania przychodu z kryptowalut.
Dyrektywa DAC8 – nowe obowiązki raportowe od 1 stycznia 2026 r.
Dyrektywa DAC8 (Dyrektywa 2023/2226/UE) rozszerza istniejący system administracyjnej współpracy podatkowej na rynek kryptoaktywów. Od 1 stycznia 2026 r. raportujący dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (RCASP) będą zobowiązani zbierać dane o użytkownikach i ich transakcjach oraz przekazywać je do administracji podatkowej państw członkowskich.
Nowe obowiązki obejmą nie tylko giełdy kryptowalut, lecz również kantory, operatorów portfeli, platformy tokenowe oraz podmioty spoza UE obsługujące rezydentów podatkowych UE. DAC8 ma zasięg eksterytorialny – dostawca spoza Unii, świadczący usługi dla polskich rezydentów, będzie zobowiązany zarejestrować się w jednym z państw UE i raportować dane.
Jakie dane będą raportowane przez RCASP?
Aby umożliwić administracjom podatkowym skuteczną weryfikację rozliczeń związanych z kryptoaktywami, dyrektywa DAC8 wprowadza jednolity zakres danych, które raportujący dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (RCASP)muszą gromadzić i przekazywać organom skarbowym państw członkowskich.
dane identyfikacyjne użytkownika (imię i nazwisko / nazwa, adres, kraj rezydencji, NIP);
data i rodzaj transakcji (wymiana, wpłata, wypłata, transfer);
nazwa i typ kryptoaktywa;
liczba jednostek i wartość brutto w walucie fiat;
identyfikator rachunku kryptoaktywa (np. adres portfela hosted).
Dokumentowanie transakcji i praktyczne problemy rozliczeniowe
Kluczowe znaczenie ma rzetelna dokumentacja historii transakcji: potwierdzenia przelewów na giełdy, wyciągi z platform (Binance, Kraken, Coinbase, Crypto.com), pliki CSV/XLSX oraz wewnętrzne raporty opłat i prowizji. Dla celów podatkowych istotne są m.in. data transakcji, kurs przeliczeniowy, liczba jednostek oraz łączna wartość w PLN.
Wymiana jednej kryptowaluty na inną jest neutralna podatkowo – przychód powstaje dopiero w momencie wymiany na walutę fiat lub na towar/usługę. Jednocześnie prowizje związane z tymi transakcjami mogą stanowić koszt podatkowy.
Podsumowanie
Rok 2026 będzie momentem przełomowym dla całego ekosystemu kryptoaktywów w Polsce i Unii Europejskiej. Choć zasady opodatkowania dochodów z kryptowalut pozostaną bez zmian, to wdrożenie dyrektywy DAC8 w praktyce zrewolucjonizuje sposób, w jaki organy podatkowe pozyskują informacje o transakcjach użytkowników. Nowe obowiązki sprawozdawcze zwiększą przejrzystość rynku, ograniczą anonimowość i wymuszą na podmiotach działających w branży dopasowanie procedur, systemów oraz dokumentacji do unijnych standardów.